در این آموزش به بررسی CMD یا Command Prompt میپردازیم و در خصوص نحوه عملکرد آن به شما عزیزان توضیحاتی ارائه میکنیم امیدوارم از این آموزش بهره ببرید .

🔰 1. CMD چیست و چه کاربردی دارد؟

CMD یا Command Prompt ابزاری در سیستم‌عامل ویندوز است که امکان اجرای دستورات متنی را فراهم می‌کند. این محیط خط فرمان به کاربران اجازه می‌دهد تا:

• فایل‌ها را مدیریت کنند (کپی، حذف، تغییر نام)
• شبکه را پیکربندی یا بررسی کنند
• دیسک‌ها را بررسی یا تعمیر کنند
• برنامه‌ها و اسکریپت‌ها را اجرا کنند
• به اجزای داخلی سیستم‌عامل دسترسی پیدا کنند

در واقع CMD یک واسط کاربری متنی است که برخلاف محیط گرافیکی (GUI)، همه چیز در آن با دستور انجام می‌شود. برای کاربران حرفه‌ای، مدیران شبکه، برنامه‌نویسان و حتی هکرهای کلاه‌سفید، CMD یک ابزار ضروری محسوب می‌شود.

🔓 2. روش‌های مختلف باز کردن CMD

باز کردن CMD بسیار ساده است، و بسته به نیاز می‌توان آن را به‌صورت معمول یا با دسترسی مدیر (Administrator) اجرا کرد:

روش 1: از منوی Start

• روی دکمه Start کلیک کنید.
• تایپ کنید: cmd
• روی نتیجه کلیک کنید.

روش 2: با دسترسی ادمین

• تایپ کنید: cmd
• راست‌کلیک کرده و گزینه Run as administrator را انتخاب کنید.

روش 3: با کلیدهای میان‌بر

• فشردن کلیدهای Windows + R
• تایپ دستور: cmd
• و سپس Enter

روش 4: از Task Manager

• باز کردن Task Manager (Ctrl + Shift + Esc)
• رفتن به File > Run new task
• تایپ cmd و زدن Enter

🖼️ 3. آشنایی با محیط CMD

هنگامی که CMD را باز می‌کنید، صفحه‌ای مشکی با نوشتار سفید می‌بینید. این صفحه دارای بخش‌هایی است:

• عنوان پنجره: مسیر اجراکننده یا نام فایل
• مکان فعلی دایرکتوری: مثل C:\Users\Amin>
• نشانگر آماده به فرمان: مکان چشمک‌زن که دستور وارد می‌شود
• خروجی دستورات: پاسخ سیستم به دستور واردشده

🧱 4. ساختار کلی دستورات CMD

در CMD هر دستور ساختاری ساده دارد:

دستور [پارامتر] [سوئیچ‌ها]

مثال:

dir /p

• dir = دستور نمایش محتویات پوشه
• /p = سوئیچ برای نمایش صفحه به صفحه

قوانین نام‌گذاری:

• حروف بزرگ و کوچک تفاوتی ندارند.
• دستورات معمولاً به انگلیسی هستند.
• / برای سوئیچ‌های گزینه‌ای استفاده می‌شود.
• اگر فاصله در مسیر فایل باشد، آن را در " " قرار دهید.

🧮 5. پرکاربردترین دستورات CMD + مثال

در این بخش مهم‌ترین دستورات را معرفی می‌کنیم:

📁 6. دستورات مربوط به فایل و پوشه‌ها

cd (Change Directory)

تغییر مسیر کاری:

cd C:\Windows\System32

dir

نمایش فایل‌ها و پوشه‌ها:

dir /w /p

mkdir یا md

ایجاد پوشه جدید:

mkdir NewFolder

del

حذف فایل:

del readme.txt

rmdir یا rd

حذف پوشه:

rmdir Folder1 /s /q

🌐 7. دستورات مربوط به شبکه

ipconfig

نمایش پیکربندی IP سیستم:

ipconfig /all

ping

بررسی ارتباط با آدرس یا دامنه:

ping google.com

tracert

نمایش مسیر طی‌شده تا یک سرور:

tracert yahoo.com

netstat

بررسی پورت‌ها و اتصالات باز:

netstat -an

nslookup

گرفتن IP یک دامنه:

nslookup openai.com

🧰 8. کار با ابزارهای سیستمی

chkdsk

بررسی و تعمیر خطاهای دیسک:

chkdsk C: /f /r

sfc

بررسی فایل‌های سیستمی:

sfc /scannow

diskpart

ابزار مدیریت پارتیشن‌ها (با احتیاط زیاد استفاده شود):

diskpart

📝 9. نحوه ساخت فایل Batch (.bat)

فایل‌های .bat اسکریپت‌هایی هستند که مجموعه‌ای از دستورات CMD را یکجا اجرا می‌کنند.

مراحل:

1. Notepad را باز کنید.
2. دستورات را وارد کنید، مثلاً:

@echo off
echo سلام!
pause

3. ذخیره کنید با نام مثلاً: welcome.bat
4. دوبار کلیک کنید تا اجرا شود.

🛡️ 10. اجرای CMD با سطح Administrator

برخی دستورات نیاز به دسترسی ادمین دارند، مانند:

• نصب یا حذف سرویس
• تغییر IP
• اجرای ابزارهایی مثل sfc یا netsh

برای اجرای CMD با دسترسی ادمین:

• Start > تایپ cmd > راست‌کلیک > Run as Administrator

🧠 11. دستورات پنهان و ترفندهای حرفه‌ای

tasklist

نمایش فرآیندهای فعال:

tasklist

taskkill

بستن یک برنامه:

taskkill /f /im notepad.exe

shutdown

خاموش یا ریستارت کردن سیستم:

shutdown /r /t 30

assoc

نمایش پسوند فایل‌ها و برنامه‌های پیش‌فرض:

assoc .txt

🛠 12. عیب‌یابی سیستم با CMD

اگر سیستم شما کند شده یا مشکل دارد، CMD به کمک می‌آید:

• بررسی اتصالات شبکه: ping, ipconfig
• بررسی سلامت سیستم: sfc, chkdsk
• بررسی فرآیندهای مشکوک: tasklist, netstat

⚙️ 13. تفاوت CMD با PowerShell

اما برای یادگیری پایه‌ای، CMD همچنان جایگاه خاصی دارد.

📚 14. منابع یادگیری بیشتر

• Microsoft Docs: Command Line Reference
• کانال‌های آموزشی یوتیوب: TechGumbo, NetworkChuck

✅ 15. نتیجه‌گیری + دانلود لیست کامل دستورات

در این مقاله یاد گرفتید که CMD ابزاری ساده ولی قدرتمند برای مدیریت سیستم، شبکه و اتوماسیون کارهاست. اگرچه ظاهر آن ساده است، ولی قابلیت‌های آن بسیار فراتر از تصور است.

📥 دانلود لیست کامل دستورات CMD به صورت PDF (نسخه فارسی)

مطلب مرتبط:

• تفاوت بین CHKDSK، SFC و DISM در ویندوز چیست؟
• 6 ترفند سرگرم کننده که می توانید در خط فرمان ویندوز انجام دهید